“ΙΣΤΡΙΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ”: Η "ΑΔΕΛΦΗ" ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΙΑΣ

Η ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας (Histrionic Personality Disorder, HPD) αναφέρεται στη δυσλειτουργική προσωπικότητα, που χαρακτηρίζεται από ύφος δραματικής και υπερβολικής επίδειξης συναισθημάτων. Προσεγγίζει την υστερία η οποία ωστόσο διαφέρει δεδομένου ότι η τελευταία εκδηλώνεται με νευρολογικά συμπτώματα..

Η ιστριονική διαταραχή συναντάται στα άτομα που αισθάνονται ότι στερούνται πραγματικής και εμβαθούς αξίας και για αυτό το λόγω προσπαθούν να παρουσιάσουν τον εαυτό τους υπερβολικά διακριτό από τους άλλους. Εμφανίζονται ως ευαίσθητα, ζεστά και συναισθηματικά άτομα στην αρχική περίοδο γνωριμίας και σε εύλογο χρονικό διάστημα εκφράζουν τον πραγματικό τους εαυτό με υψηλές απαιτήσεις, απόρροια του εγωκεντρισμού τους, με ανειλικρίνεια, επιπολαιότητα και κωμικοτραγικό τρόπο προβολής αδυνατώντας να κατανοήσουν ότι αυτό γίνεται αντιληπτό στον περίγυρό τους

Παρά το γεγονός ότι έχουν αδυναμία για εν συναίσθηση, το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η απουσία αυτεπίγνωσης. Βρίσκονται σε εσωτερικό αδιέξοδο, χρησιμοποιούν κάθε άτομο του περιβάλλοντος τους για την προσωπική τους προβολή με ακραίες και πομπώδεις αυτοδοξασίες (εμφάνιση, υποτίμηση των άλλων, προβολή αδρών γνώσεων με πολύπλοκο λόγο). Αξιοποιούν τις όποιες κοινωνικές τους δεξιότητες για να χειραγωγούν άτομα προς αποκλειστική τους χρήση και «χρησιμοποιούν» τον άμεσο άλλο ως «εργαλείο» υπηρέτησης.

Δεν μπορούν να συνυπάρξουν με ανθρώπους που διακρίνουν την κλινική εικόνα της συμπεριφοράς τους και την ιστριονική τους διαταραχή δεδομένου ότι οι δεύτεροι δεν διαθέτουν τον εαυτό τους προς «χρήση». Η ιστριονική προσωπικότητα «μαίνεται» εναντίον αυτού που αντιστέκεται και βάλλεται υποχθονίως με libel bombing (βομβαρδισμό συκοφαντιών).

Όταν δεν αποτελούν το επίκεντρο της προσοχής μπορεί να προσφύγουν σε δραματικές ή ανάρμοστες εκδηλώσεις, με σκοπό να προκαλέσουν την προσοχή των άλλων, για παράδειγμα, μπορεί να διηγηθούν φανταστικές ιστορίες ή να κάνουν σκηνή ή να εκδηλώνονται ακραίες χορογραφικές επιδείξεις και κινήσεις (APA, 2013).

Δυσκολεύονται σε καταστάσεις που απαιτούν καθυστέρηση της ικανοποίησης (delayed gratification) και προβαίνουν σύντομα σε ασυλλόγιστες πράξεις. Συχνά συμπεριφέρονται με στόχο την άμεση ικανοποίηση. Επενδύουν υπερβολικό χρόνο, ενέργεια και χρήματα στην περιποίηση και τον ρουχισμό τους, καθώς χρησιμοποιούν την εξωτερική του εμφάνιση ως μέσο εντυπωσιασμού των άλλων. Θεωρούν τη συμπεριφορά τους φυσιολογική και δυσκολεύονται να κατανοήσουν το εύρος των προβλημάτων που δημιουργούν στον εαυτό τους και το περιβάλλον τους.

Οι γυναίκες φαίνεται να έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με ιστριονική διαταραχή από τους άντρες. Τα άτομα με ιστριονική διαταραχή ενδέχεται να προκαλέσουν ιδιαίτερα δυσάρεστες καταστάσεις στον εαυτό τους και στους άλλους λόγω φιλαυτίας και απουσίας εν συναίσθησης και αυτεπίγνωσης.

Σύμφωνα με το DSM-5, για τη διάγνωση της ιστριονικής διαταραχής θα πρέπει να πληρούνται τουλάχιστον 5 από τα παρακάτω κριτήρια:

• Το άτομο νιώθει άβολα όταν δεν αποτελεί το επίκεντρο της προσοχής

• Οι κοινωνικές συναναστροφές, συχνά, χαρακτηρίζονται από απρόσφορη, σαγηνευτική ή προκλητική συμπεριφορά

• Εκδηλώσεις ευμετάβλητης και ρηχής έκφρασης συναισθημάτων

• Χρήση της εξωτερικής εμφάνισης για την προσέλκυση της προσοχής των άλλων

• Περίπλοκος και υπερβολικά εντυπωσιακός τρόπος ομιλίας με έλλειψη λεπτομερειών ή επιχειρηματολογίας

• Αυτοδραματοποίηση, θεατρινισμός και υπερβολική έκφραση συναισθημάτων

• Υποβολιμότητα, επηρεάζεται εύκολα από τους άλλους (και μόδες της εποχής) και γενικά από τις καταστάσεις

• Θεωρεί τις διαπροσωπικές του σχέσεις πιο στενές απ’ ότι είναι στην πραγματικότητα.

Η αντιμετώπιση της ιστριονικής διαταραχής περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή ή συνδυασμό των δύο, μαζί με σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής του ατόμου.